Verouderd bestemmingsplan? Dan geen invordering leges én geen heffing leges!

DE ZAAK: Iemand vraagt een omgevingsvergunning aan voor het bouwen van een woning. De gemeente brengt hem € 8606,90 aan leges in rekening. Maar: in eerdere instanties (Gerechtshof) is vastgesteld dat de aanvraag is gedaan en in behandeling is genomen meer dan tien jaar nadat het Bestemmingsplan is vastgesteld. De vraag is dan, of de legesaanslag moet vervallen wegens art. 3.1 lid 4 Wro. Daarin is bepaald dat als een bestemmingsplan niet tijdig is vastgesteld of niet tijdig is verlengd, de gemeente niet meer bevoegd is ‘tot het invorderen van rechten ter zake van na dat tijdstip door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte diensten die verband houden met het bestemmingsplan’. Moet de aanvrager de leges nog wel betalen?

Waarom kwam dit probleem bij de Hoge Raad?

De Hoge Raad onderzoekt de zaak, want de gemeente Zevenaar, waar zich dit allemaal afspeelt, is het principieel niet eens met het Gerechtshof, die in zijn arrest had bepaald, dat ten onrechte leges in rekening gebracht zijn aan de vergunningaanvrager. De Hoge Raad beoordeelt zo’n zaak dan alleen juridisch, en gaat dan uit van de feiten die door lagere rechters zijn vastgesteld. Als de gemeente gelijk had gekregen, had een ander Gerechtshof de zaak opnieuw moeten beoordelen: ‘cassatie in het belang der wet’ heet dat dan. Maar zover kwam het hier niet. De Hoge Raad wees arrest op 17 november 2017.

Waar gaat artikel 3.1 lid 4 Wro over?

Simpel gezegd, wordt het gemeentebestuur feitelijk ‘gestraft’ voor traagheid bij het tijdig actualiseren van bestemmingsplannen. Sinds enige jaren is namelijk wettelijk bepaald, dat als het gemeentebestuur bestemmingsplannen pas na de maximale termijn van 10 jaar (opnieuw) vaststelt, dat er voor ‘diensten die verband houden met het bestemmingsplan’ géén leges meer mag worden geheven. Dat mag pas weer als en zodra er een nieuw/actueel bestemmingsplan bestaat. Anders gezegd: zolang het bestemmingsplan te oud is, heeft het gemeentebestuur géén inkomsten uit leges. Het wordt dan ook de ‘legessanctie’ genoemd. En die sanctie kan nogal wat misgelopen inkomsten veroorzaken.

Het staat in de wet, dus is het duidelijk. Toch?

Dat vond de Hoge Raad inderdaad wel. Hoe ver gaat de legessanctie bij verouderde bestemmingsplannen eigenlijk? De legessanctie ziet niet alleen op het in behandeling nemen van aanvragen voor bouw-, aanleg- of sloopactiviteiten die passen in het desbetreffende bestemmingsplan, zoals bedoeld in artikel 2.1, lid 1, letter a, b en f, van de Wabo. Ook aanvragen als in deze zaak, waarin verzocht werd om een vergunning om van het bestemmingsplan af te mogen wijken (artikel 2.1, lid 1, letter c Wabo, de zogenoemde buitenplanse afwijking), houden verband met dat bestemmingsplan in de zin van artikel 3.1, lid 4, van de Wro. Het voor de toepasselijkheid van de legessanctie vereiste verband is gelegen in de omstandigheid dat de noodzaak om een vergunning als bedoeld in artikel 2.1, lid 1, letter c, van de Wabo aan te vragen, voortvloeit uit de inhoud van het (te oude) bestemmingsplan.

Dan zegt de Hoge Raad verder nog iets over het soort diensten dat bedoeld is in artikel 3.1 lid 4 Wro. Het in behandeling nemen van een vergunningaanvraag moet worden gezien als een ‘door of vanwege het gemeentebestuur verstrekte dienst die verband houdt met het bestemmingsplan’. Dat het gemeentebestuur voor de verdere behandeling van de aanvraag werkzaamheden van verschillende aard moet verrichten en verschillende toetsingskaders moet hanteren, is niet belangrijk. Dat telt dus niet.

De Hoge Raad zegt, dat doel en strekking van artikel 3.1, lid 4, van de Wro betekent, dat daardoor niet alleen de bevoegdheid tot invordering vervalt, maar ook de bevoegdheid tot heffen van de desbetreffende leges. Anders gezegd: er mag niet eens een legesaanslag meer verzonden worden!

Wanneer geldt de legessanctie? Bepalend is dat de tienjaarstermijn van een bestemmingsplan is verstreken ten tijde van het belastbare feit, in dit geval het in behandeling nemen van de vergunningaanvraag. En dat was het geval in deze zaak.

Vragen over leges bij omgevingsvergunning om te bouwen of van het bestemmingsplan af te wijken?

Maak gebruik van mijn gratis telefonisch spreekuur. Of beter nog: bel mij of stuur een e-mail!